Anoreksija, gubitak apetita - bolesti i stanja
U podlozi anoreksije, moguće i po život opasnog stanja čije je doslovno značenje nedostatak apetita, izbjegavanje i gnušanje prema hrani, mogu biti različite bolesti i stanja
Anoreksija nervoza (anorexia nervosa)
Obilježja: kad je u pitanju anoreksija nervoza postoji progresivna tendencija odbijanja hrane koja može postati apsolutna i potpuna.
Trajanje: varijabilno, a ponekad, ako se ne liječi, može imati smrtni ishod.
Pridruženi simptomi: psihičke promjene (anksioznost, depresija); promjene menstruacijskog ciklusa (amenoreja, dismenoreja), znatno mršavljenje, anemija.
Pretrage: određivanje razine hormona hipofize (gonadotropina) i spolnih hormona (estrogeni i progesteron u žena, testosteron u muškaraca), pregled psihologa.
Crohnova bolest
Obilježja: Crohnovu bolest karakterizira smanjenje teka, općenito umjerene težine.
Trajanje: kronično.
Pridruženi simptomi: difuzni bolovi trbuhu, naizmjenično proljev i opstipacija, anemija, krv u stolici, mršavljenje.
Pretrage: laboratorijske pretrage, pregled stolice, endoskopske pretrage (ezofagogastroduodenoskopija, kolonoskopija, ileoskopija, enteroskopija), radiološke pretrage (pasaža tankog crijeva, irigografija), UZV i CT abdomena.
Ciroza jetara; Kronična hepatopatija
Obilježja: progresivno smanjivanje teka, koje postaje sve naglašenije, posebno u odnosu na određene prehrambene namirnice (meso, masnoće).
Trajanje: kronično.
Pridruženi simptomi: mučnina i povraćanje (često povraćanje žuči), glavobolja, stalan umor, anemija, bljedilo kože, žutica različitog intenziteta, difuzni edemi, proširen trbuh ispunjen slobodnom tekućinom (ascites).
Pretrage: pretrage krvi (jetrene probe, elektroforeza proteina, krvna slika…), ultrazvuk i biopsija jetara.
Saznajte više o cirozi jetara.
Depresija
Obilježja: u slučaju depresije, više ili manje je izraženo smanjenje teka sve do potpune anoreksije (gubitka apetita).
Trajanje: varijabilno.
Pridruženi simptomi: nesanica, srčane tegobe, snižen krvni tlak (hipotenzija), opća slabost (astenija), naginjanje melankoličnom raspoloženju i plaču.
Pretrage: psihijatrijski pregled.
Hipopituitarizam (insuficijencija hipofize)
Obilježja: značajno smanjenje teka, katkad i potpuna anoreksija (gubitak apetita).
Trajanje: kronično, ako se ne liječi.
Pridruženi simptomi: mršavljenje sa znatnim propadanjem opće kondicije, jako izraženo bljedilo kože, snižen krvni tlak (hipotenzija).
Pretrage: CT ili MR glave, određivanje razine hormona hipofize.
Kronične bubrežne bolesti (kronično zatajenje bubrega, kronični glomerulonefritis, kronični pijelonefritis)
Obilježja: često izraženo smanjenje teka.
Trajanje: kronično.
Pridruženi simptomi: povišen krvni tlak (hipertenzija), bljedilo kože, anemija kronične bubrežne bolesti, difuzni edemi, mučnina, katkad povraćanje.
Pretrage: pretrage krvi (krvna slika, ureja, kreatinin, mokraćna kiselina, elektroliti), pretrage mokraće, ultrazvuk bubrega, eventualno biopsija bubrega.
Saznajte više o kroničnoj upali bubrega.
Što očekivati kad bubrezi zataje?
Kronični enterokolitis
Obilježja: blago smanjenje teka.
Trajanje: kronično.
Pridruženi simptomi: difuzni bolovi u trbuhu, naizmjenično proljev i opstipacija, nadutost, česta stanja psihičke napetosti.
Pretrage: kolonoskopija.
Kronične (bruceloza, bronhitis, osteomijelitis...) i akutne (gripa...) infekcije
Obilježja: općenito smanjenje teka.
Trajanje: varijabilno, ovisno o trajanju infektivne bolesti (akutna ili kronična) koja je stanje izazvala.
Pridruženi simptomi: karakteristični za određenu infektivnu bolest.
Pretrage: one koje omogućuju postavljanje dijagnoze infektivne bolesti.
Saznajte više o bronhitisu.
Saznajte više o ostemijelitisu.
Kronična intoksikacija (alkohol, pušenje, itd.)
Obilježja: sve izraženije smanjenje teka, koja se može razviti do gotovo potpune anoreksije (gubitka apetita).
Trajanje: kronično ili dok ne prestane konzumacija toksične supstancije.
Pridruženi simptomi: različiti, ovisno o toksičnoj supstanciji. U slučaju pušenja izražen je kašalj s crnkastim katarom, otežano disanje (dispneja), cijanoza, itd. U slučaju kronične konzumacije alkohola javlja je ciroza jetara.
Pretrage: ovisno o toksičnoj supstanciji (kod pušenja - radiografija prsnoga koša; u slučaju kroničnog alkoholizma - ultrazvuk jetara, kontrola funkcije jetrenih enzima, itd.).
Kronične kardiovaskularne bolesti (teške kongenitalne kardiopatije, arterioskleroza u uznapredovaloj fazi itd.)
Obilježja: smanjen tek s odbijanjem prije svega krute hrane.
Trajanje: kronično.
Pridruženi simptomi: umor i zamaranje pri minimalnom naporu, otežano disanje (dispneja), često cijanoza.
Pretrage: kardiološki pregled, EKG, ultrazvuk srca, Doppler krvnih žila.
Kronična upala gušterače (kronični pankreatitis)
Obilježja: kronični pankreatitis karakterizira nedostatak volje za jelom, posebno s odbijanjem masnoća.
Trajanje: kronično.
Pridruženi simptomi: bolovi u trbuhu; mučnina, katkad i povraćanje, sklonost opstipaciji, nadutost.
Pretrage: ultrazvuk i CT abdomena, amilaze u krvi, ERCP (endoskopska retrogradna pankreatografija), mjerenje sekrecije gušterače.
Krvne bolesti (teške anemije, leukemija itd.)
Obilježja: općenito smanjen tek, iako ne uvijek i rijetko u znatnijem obimu.
Trajanje: varijabilno, ovisno o bolesti.
Pridruženi simptomi: anemija, bljedilo kože, često povećanje slezene (splenomegalija).
Pretrage: pretrage krvi (kompletna i diferencijalna krvna slika), biopsija koštane srži (sternalna punkcija.
Maligni tumor
Obilježja: znatno smanjenje želje za jelom sve do anoreksije (gubitka apetita), posebno s odbijanjem mesa.
Trajanje: varijabilno, ovisno o stupnju zloćudnosti tumora i zahvaćenom organu.
Pridruženi simptomi: ovise o mjestu razvoja tumora i eventualnom prisustvu metastaza, anemija, mršavljenje.
Pretrage: različite, ovisno o tipu i lokalizaciji tumora.
Tuberkuloza (plućna i abdominalna)
Obilježja: u slučaju tuberkuloze javlja se općenito blago smanjenje teka, koje se može pogoršati ovisno o primljenoj terapiji.
Trajanje: kronično, mjesecima ili godinama.
Pridruženi simptomi: plućni oblik - nadražajan suhi kašalj, često s primjesama krvi, trajno blago povišena temperatura (posebno uvečer), mršavljenje, anemija, bljedilo kože; abdominalni oblik - naizmjenično proljev i opstipacija.
Pretrage: radiografija prsnog koša; abdominalna laparoskopija; radiografija probavne cijevi; pregled iskašljaja s izolacijom Kochova bacila.
Ulcerozni kolitis
Obilježja: u slučaju ulceroznog kolitisa općenito se javlja smanjen tek, ali ne prenaglašeno.
Trajanje: kronično, s razdobljima poboljšanja i pogoršanja.
Pridruženi simptomi: u akutnoj fazi proljev s primjesama krvi četiri do šest puta na dan, anemija, katkad povišena temperatura, bolovi u trbuhu.
Pretrage: kolonoskopija.
Virusni hepatitis
Obilježja: kad je u pitanju virusni hepatitis, jako je izražen nedostatak volje za jelom s odbijanjem posebno mesa i masnoća (i dima u pušača).
Trajanje: općenito od jedan do četiri tjedna.
Pridruženi simptomi: opća tjelesna slabost (astenija); mučnina i katkad povraćanje; prvih dana često povišena temperatura, a zatim žutica i bolovi u području jetara.
Pretrage: pretrage krvi (jetrene transaminaze, bilirubin u krvi, krvna slika, markeri hepatitisa, proteinogram).
Izvor fotografija: Shutterstock