Nenamjeran gubitak težine - bolesti i stanja
Mršavljenje je često svjestan proces sa željom za gubitkom viška kilograma. No, kada se događa bez namjere mogući je simptom nekih poremećaja ili bolesti
Addisonova bolest
Obilježja: Addisonova bolest karakterizirana je često vrlo naglašenim nenamjernim mršavljenjem.
Uzrok: promijenjen metabolizam masti i ugljikohidrata zbog smanjene sekrecije hormona kore nadbubrežne žlijezde.
Trajanje: kronično.
Apetit: smanjen.
Pridruženi simptomi: povišen krvni tlak, gastrointestinalne smetnje (mučnina, povraćanje, proljev), glavobolja, znojenje, vrtoglavica, tamnija boja kože (smeđa s pjegama) koja je suha i bez dlaka.
Anksioznost (tjeskoba)
Obilježja: uz anksioznost se veže često brza pojava mršavljenja, gotovo isključivo gubitak masnog tkiva.
Uzrok: povećana potrošnja energije zbog psihofizičke napetosti.
Trajanje: ovisno o trajanju anksioznog stanja.
Apetit: normalan ili povećan.
Pridruženi simptomi: nesanica, nemir, poremećaj u radu srca, tremor, znojenje.
Saznajte više o anksioznosti.
Anoreksija nervoza
Trajanje: više ili manje dugo, katkad s fatalnim završetkom.
Apetit: gubitak apetita.
Pridruženi simptomi: neurozne promjene (anksioznost, depresija), gubitak menstruacije (amenoreja), opstipacija.
Pretrage: mjerenje razine hormona, psihijatrijski pregled.
Saznajte više o poremećajima prehrane.
Crijevna malasorpcija (spru, celijakija itd.)
Trajanje: kronično i sa smrtnim ishodom ako se ne liječi.
Apetit: normalan.
Pridruženi simptomi: proljev, anemija, bljedilo kože, atrofija mišića, rahitis, osteoporoza, zastoj ili usporenost tjelesnog razvoja.
Pretrage: endoskopija probavne cijevi s biopsijom sluznice, krvna slika, pretraga stolice, test apsorpcije (ksilozni test itd.).
Saznajte više o celijakiji.
Crijevna parazitoza (trakavica, askaride itd.)
Trajanje: ovisi o perzistiranju parazita u crijevu.
Apetit: varijabilan, često ostaje normalna, u nekim slučajevima je smanjen ili ga nema (anoreksija), a može biti i pojačan.
Pridruženi simptomi: katkad nijedan; češće mučnina, iritabilnost, nesanica, grčevi u crijevima, anemija, urtikarija, nadutost.
Pretrage: stolica (traženje parazita i jajašaca), krvna slika.
Crohnova bolest
Trajanje: kronično.
Apetit: smanjen.
Pridruženi simptomi: bolovi u donjem desnom dijelu trbuha, naizmjenično proljev i opstipacija, krv u stolici, anemija.
Pretrage: laboratorijske pretrage, pregled stolice, endoskopske pretrage (ezofagogastroduodenoskopija, kolonoskopija, ileoskopija, enteroskopija), radiološke pretrage (pasaža tankog crijeva, irigografija), UZV abdomena, CT abdomena.
Saznajte više o Crohnovoj bolesti.
Hipertireoza, pojačan rad štitne žlijezde
Obilježja: često jako naglašen gubitak težine.
Uzrok: povećana energetska i metabolička potrošnja inducirana prekomjernim izlučivanjem hormona štitnjače.
Trajanje: kronično.
Apetit: normalan ili povećan.
Pridruženi simptomi: umor, nemir, lagano povišena temperatura, tremor, smetnje s očima, poremećaj u radu srca, povišen krvni tlak.
Saznajte više o hipertireozi.
Juvenilni dijabetes
Obilježja: vrlo naglašen gubitak težine.
Uzrok: poremećaj u metabolizmu ugljikohidrata.
Trajanje: kronično.
Apetit: povećan.
Pridruženi simptomi: jaka žeđ, pojačano mokrenje, lako umaranje, furunkuloza (gnojna upala kože uzrokovana stafilokokom, koja zahvaća folikul dlake i okolno tkivo), neuritis (upala živaca), svrbež i suha koža, zastoj rasta u djece, česte infekcije.
Saznajte više o dijabetesu u djece.
Kronična upala gušterače
Trajanje: kronično.
Apetit: smanjen.
Pridruženi simptomi: akutne epizode bolova u trbuhu, mučnina, povraćanje opstipacija, nadutost.
Pretrage: vrijednost amilaze u krvi, UZV abdomena, CT abdomena, testovi sekrecije gušterače s duodenalnim određivanjem.
Saznajte više o kroničnoj upali gušterače (kroničnom pankreatitisu).
Kronične bubrežne bolesti (kronična renalna insuficijencija, kronični glomerulonefritis, kronični pijelonefritis)
Obilježja: sporo i progresivno mršavljenje sve dok ne postane vrlo naglašeno.
Trajanje: kronično.
Apetit: smanjen.
Pridruženi simptomi: mučnina i katkad povraćanje, anemija, propadanje opće kondicije, povišen krvni tlak, učestala krvarenja (želučana, intestinalna, respiratorna, itd.), respiratorne smetnje (otežano disanje), pospanost (somnolencija), mentalna konfuzija.
Pretrage: pretrage krvi za kontrolu funkcije bubrega (ureja, kreatinin, mokraćna kiselina, elektroliti), pretrage mokraće, ultrazvuk bubrega.
Saznajte više o kroničnoj upali bubrega (kroničnom pijelonefritisu).
Saznajte više o kroničnom zatajenju bubrega (kroničnoj renalnoj insuficijenciji).
Kronične infekcije (bruceloza, kronični bronhitis, osteomijelitis itd.)
Obilježja: varijabilno mršavljenje, ovisno o vrsti i trajanju infekcije.
Trajanje: kronično.
Apetit: smanjen.
Pridruženi simptomi: različiti, ovisno o vrsti infekcije.
Pretrage: različite, ovisno o vrsti infekcije (pretrage krvi, mokraće, stolice, iskašljaja itd.).
Saznajte više o upali bronha (bronhitisu).
Saznajte više o osteomijelitisu (upali koštanog tkiva).
Kronične jetrene bolesti (kronična hepatopatija, ciroza jetre)
Obilježja: mršavljenje je progresivnog karaktera, može postati vrlo intenzivno, iako je katkad maskirano prisutnošću difuznih edema i ascitesa (izlijevanje tekućine u trbušnu šupljinu).
Trajanje: kronično.
Apetit: vrlo smanjen.
Pridruženi simptomi: mučnina, često bilijarno povraćanje, glavobolja, umor i lako zamaranje, anemija s bljedilom kože, žutica.
Pretrage: pretrage krvi za kontrolu funkcije jetre - jetrene probe (transaminaze, elektroforeza proteina, alkalna fosfataza, bilirubin, itd.), ultrazvuk jetre, biopsija jetre.
Saznajte više o cirozi jetre.
Kronične kardiovaskularne bolesti (ateroskleroza u uznapredovaloj fazi, neke teške kongenitalne kardiopatije itd.)
Obilježja: mršavljenje je varijabilnog intenziteta, često djelomično maskirano prisutnošću difuznih edema.
Trajanje: kronično.
Apetit: smanjen.
Pridruženi simptomi: umor i zamaranje pri minimalnom naporu, otežano disanje, često cijanoza (plavkasta boja sluznica i kože).
Pretrage: elektrokardiogram, ultrazvuk srca.
Kronični enterokolitis
Trajanje: kronično.
Apetit: normalan, u nekim slučajevima smanjen.
Pridruženi simptomi: proljev koji se izmjenjuje s opstipacijom, difuzni bolovi u trbuhu, nadutost, abdominalna dilatacija.
Pretrage: kolonoskopija, irigografija.
Krvne bolesti (teške anemije, kronična leukemija itd.)
Trajanje: varijabilno, ovisno o vrsti i terapiji dotične bolesti.
Apetit: smanjen.
Pridruženi simptomi: bljedilo kože, često povećanje slezene (splenomegalija).
Pretrage: pretrage krvi (kompletna krvna slika), biopsija koštane srži.
Maligni tumor
Trajanje: varijabilno, ovisno o stupnju malignosti tumora i zahvaćenom organu.
Apetit: jako smanjen.
Pridruženi simptomi: ovise o mjestu razvoja tumora i postojanju metastaza.
Pretrage: različite, ovisno o vrsti i smještaju tumora.
Postoporođajna insuficijencija hipofize (Sheehanov sindrom*)
Trajanje: kronično, ako se ne liječi.
Apetit: jako smanjen.
Pridruženi simptomi: značajno propadanje opće kondicije, intenzivno bljedilo kože, nizak krvni tlak.
Pretrage: razina hormona hipofize u krvi, CT ili MR glave.
* Sheehanov sindrom poznat je i kao postporođajni hipopituitarizam ili postporođajna insuficijencija hipofize. Može se pojaviti kod žene koja ima ozbiljno krvarenje iz maternice ili izrazito nizak krvni tlak tijekom poroda. Ozbiljan gubitak krvi i posljedično smanjen dotok kisika u hipofizu (pituitarna žlijezda) rezultira odumiranjem tkiva u hipofizi i dovodi do hipopituitarizma nakon poroda.
Općenito, zahvaćen je prednji hipofize. To može dovesti do nedostatka hormona koji kontroliraju otpuštanje kortizola (ACTH), tiroksina (TSH), regulaciju menstruacijskog ciklusa (LH/FSH), otpuštanje prolaktina i hormona rasta. Krvnim pretragama utvrđuje se razina hormona, a slikovnim pretragama isključuju druge abnormalnosti hipofize kao što je tumor hipofize.
Povećana potrošnja energije zbog pretjerane tjelesne aktivnosti
Uzrok: pretjerana fizička aktivnost (sport, naporan posao, itd.).
Trajanje: ovisno o trajanju uzroka, odnosno pretjerane potrošnje energije.
Apetit: normalan ili povećan.
Pridruženi simptomi: nijedan.
Resekcija želuca
Trajanje: kronično.
Apetit: normalan.
Pridruženi simptomi: spora i otežana probava hrane.
Pretrage: radiografija probavne cijevi.
Tuberkuloza (plućna ili abdominalna)
Obilježja: vrlo naglašeno mršavljenje u kroničnim oblicima.
Uzrok: kompromitacija općeg stanja zbog infekcije uzročnikom tuberkuloze.
Trajanje: kronično.
Apetit: normalan ili smanjen.
Pridruženi simptomi: plućna tuberkuloza - suh ili nadražajan kašalj (često s primjesama krvi u iskašljaju), subfebrilna temperatura; abdominalna tuberkuloza - bolovi u trbuhu i izmjenjivanje proljeva i opstipacije.
Saznajte više o tuberkulozi.
Ulcerozni kolitis
Trajanje: kronično.
Apetit: smanjen.
Pridruženi simptomi: proljev s četiri do šest i više stolica dnevno, anemija, epizode vrućice, bolovi u trbuhu, dehidracija, krv u stolici.
Pretrage: kolonoskopija s biopsijom, irigografija.
Saznajte više o ulceroznom kolitisu.
Izvor fotografije: Shutterstock
